جوشکاری و نقش آن در تعمیرات خطوط لوله

جوشکاری یک از مهم ترین فرایندهای حاکم در مجتمع هایی است که به نحوی دارای خطوط لوله می باشد. بخش اعظم سرویس های in site خطوط لوله نیازمند عملیات جوشکاری به عنوان یکی از فرایندهای تعمیراتی خود می باشند و از این رو عطف توجه به این فرایند در خدمات خطوط لوله ضروری است. البته هر فرایند تعمیراتی بسته به نیاز کاربردی خود به شکل منحصر و ویژه خویش به عملیات جوشکاری نیاز خواهد داشت و از همین رو می بایست در خصوص هر یک دستورالعمل ها و روش های اجرایی مربوط به همان فرایند شناسایی و تعریف و تدوین شوند.

گستره کاربردی جوشکاری در سرویس های تعمیراتی خطوط لوله بسیار فراخ است و به فراخور نیاز می بایست از آن استفاده های متفاوت کرد. در ادامه به برخی جنبه های کاربردی جوشکاری در سرویس های خطوط لوله پرداخته خواهد شد:

-         یکی از موارد کابردی جوشکاری روی خطوط  لوله نصب و متصل کردن لوله ها به همدیگر است. البته این مورد بیشتر به فاز پایپینگ و مراحلی مربوط می شود که هنوز فرایند به مرحله بهره برداری نرسیده است. اما در زمینه های خدماتی و تعمیراتی نیز از جوشکاری خطوط لوله بهره برده می شود. برای مثال پس از عملیات استاپل و قطع جریان سیال از طریق انسداد خط لوله، بخش مسدود شده از خط جدا و بریده می شود و به این ترتیب عملیات های تعمیراتی روی آن انجام می شود. پس از انجام این تعمیرات نیاز به نصب مجدد اتصال روی خط لوله خواهد بود که این کار از طریق جوشکاری انجام خواهد شد.

این امر در خصوص برش سرد نیز صدق می کند. پس از برش سرد و جدا شدن خط از لوله، اگر نیاز به نصب مجدد خط روی لوله بود می بایست از جوشکاری استفاده کرد.

-         از دیگر موارد کاربردی جوشکاری زمانی است که می خواهیم اتصالات و تجهیزاتی را روی خطوط لوله نصب کنیم. برای مثال نیاز به این است که به منظور انشعاب گیری گرم یا هات تپ از خط لوله، اتصال ساخته شده را روی لوله متصل کنیم. برای انجام این کار نیز جوشکاری خط لوله ضروری می باشد. البته ممکن است در برخی موارد اتصال از نوع مکانیکی باشد و نیازی به جوشکاری وجود نداشته باشد، اما در شرایطی که اتصال از نوع جوشی باشد، باید از جوشکاری بهره برد. این امر در خصوص جوشکاری روی خطوط لوله زنده حاوی سیال دارای اهمیت و حساسیت بسیار بیشتری است. در مواقعی که جوشکاری روی لوله حاوی سیال انجام می شود، به خصوص در زمانی که سیال درون لوله از نوع قابل اشتعال و احتراق باشد، بدیهی است که جوشکاری می بایست با توجهات ویژه و خاص به انجام برسد. اگر در این خصوص توجهات ویژه مبذول نشود ممکن است با سوانح جبران ناپذیری مواجه شویم. حتی ممکن است ایراد ناشی از جوشکاری در مرحله نصب خود را نشان ندهد، اما در فرایند مابعد که بعد اچرایی دارند می توان به وضوح آن را مشاهده کرد.

برای مثال به بسیار عملیات های انشعاب گیری گرم یا هات تپ روی خطوط لوله یا مخازن وجود داشته اند که مجری کار نسبت به تمامی استانداردهای مربوط به انجام خود فرایند ملاحظات لازم را رعایت کرده است، اما به دلیل ایراد در جوشکاری، خود فرایند هات تپ نیز به مخاطره افتاده است. از این عطف توجه به این امر نکته ای اساسی و کلیدی است.

-         همچنین می توان از این فرایند در ساخت اتصالات نیز بهره برده می شود. بسیاری از اتصالات خطوط لوله نظیر اسپلیت تی از طریق فرایند جوشکاری ساخته می شوند. جوشکاری یکی از مراحل بی بدیل ساخت این قسم تجهیزات است و از این رو در خصوص ساخت آن باید مراتب توجه را مبذول داشت. اگر اتصالاتی از این قسم نظیر اسپلیت تی به حوبی ساخته نشوند بدون شک آثار منفی و مخرب آن را در سایر مراحل اجرای کار می توان مشاهده کرد. ساخت اتصالاتی از این دست دارای اهمیتی وافر می باشد چرا که قرار بر این است که برای مدتی طولانی روی خط باقی بمانند.

-         یکی دیگر از مواردی که جوشکاری خط لوله می تواند در آن مثمر ثمر باشد پر کردن خوردگی های درون اتصالات و اجزا برای پیشبرد روند تعمیراتی ان خواهد بود. برای مثال ممکن است بخشی از فلنج دچار خوردگی بیش از اندازه شده باشد، به طوری که کف تراشی و فیس دهی به آن امکان پذیر نباشد. البته اگر میزان این خوردگی کمتر از یک میزان مشخص باشد می توان مستقیما به سراغ روش های کف تراشی و فیس دهی رفت اما در برخی شرایط ممکن است خوردگی به میزانی باشد که رفع آن مستلزم کف تراشی به میزان بالا باشد، به طوری که اصولا فلنج کارکرد خود را از دست بدهد. در چنین شرایطی پیش از کف تراشی فلنج با زدن حال های جوش ابتدا ناحیه خورده شده پر می شود و قطعه برای انجام فرایندهای تعمیراتی آماده می شود.

البته در این خصوص باید احتیاطات ویژه را لحاظ کرد؛ چه بسا فلنج در شرایطی قرار داشته باشد که امکان تعمیر و رفع عیب آن وجود نداشته باشد، ممکن است متریال فلنج یا کارکردی که دارد مانع از آن شود که نسبت به ایمنی و کیفیت آن در صورت جوشکاری به صورت مذکور اطمینان داشت، ممکن است فلنج خط لوله و سیالی را آب بندی کند که سیالیت و فراریت آن بیش از حد بالا باشد و نتوان با استفاده از مکانیزم هایی نظیر جوشکاری خوردگی آآان را رفع کرد. بنابراین در این خصوص باید احتیاطات ویژه و مطالعات لازم را انجام داد و در خصوص تعمیر پذیری فلنج از مجرای فرایندهایی نظیر جوشکاری اطمینان حاصل کرد. تنها پس از این فرایند است که می توان نسبت به انجام عملیاتی فرایند با اطمینان عمل کرد.

جوشکاری در فرایندهای تعمیراتی خطوط لوله دارای اهمیت بالایی است. استانداردها و دستورالعمل های مرجع بین المللی در این زمینه راهگشاه خواهند بود. موسسات صاحب نام و اعتبار جهانی نظیر موسسه نفت آمریکا (API) و جامعه مهندسین مکانیک آمریکا (ASME) از معتبرترین سازمان های صدرو استانداردهای جوشکاری روی خطوط لوله به شمار می روند که مراجعه به استانداردهای ایشان برای انجام فرایندهای اجرایی و تعمیراتی روی خطوط لوله نظیر فرایند جوشکاری بسیار رایج است. از این رو ضمن استفاده از این دست استانداردها و به پشتوانه تجارب و دانش اجرایی می توان نسبت به الزامات و امکان سنجی طرح های اجرایی جوشکاری ارزیابی های لازم را به انجام رساند.